26 Ocak 2024 Cihannumma Editör Ekibi

Diplomatik Sözlük : Göç Diplomasisi (Migration Diplomacy)

Lala NAGHİYEVA

Göç Diplomasisi, devletlerin sınır ötesi nüfus hareketliliğini yöneltmek için diplomatik araçları, süreçleri ve prosedürleri kullanmasıdır. Devlet aktörlerinin çıkarlarının ve gücünün göç sistemlerindeki konumlarından nasıl etkilendiğini, yani ne ölçüde göç gönderen, göç alan veya transit devlet olduklarını belirlemek için uluslararası ilişkilerde Realist yaklaşımlar üzerinden ele alınmaktadır.

Göç akımlarını azaltmak veya teşvik etmek yönünde hükümetler arası antlaş- malar, bazı devletlerin vatandaşlarına ayrıcalıkların tanınması, “misafir işçi” veya geçici emek göçü ile ilgili planların hazırlanması, yabancı uyrukluların sınır dışı edilmesi gibi durumlar göç diplomasisinin ilgi alanı olarak bilinmektedir. Ayrıca devletlerin güvenlik için geri iade (extradition) antlaşmaları da bu diplomasi türünün bir parçası olarak yer almaktadır.

Göç diplomasisi, devletlerin uluslararası sistemde kendi güç ve çıkarları peşinde koşarken mültecilerin (refugees), işçi göçmenlerin (labor migrants) veya diasporaların (diasporas) kullanımını kapsayabilir. Başka deyişle, zorunlu göç, emek göçü ve diasporalar göç diplomasisinin şekillenmesinde önemli role sahiptir.

Göç diplomasisinin biçimlenmesinde zorunlu göç örneği olarak Arap Bahar’ından sonra Suriyelilerin Ürdün ve Türkiye’ye yerleşmesi Avrupa Birliği ile Türkiye ve Ürdün’ünün diplomatik ilişkilerini de etkilemiştir. Bunun asıl nedenlerinden biri Avrupa Birliği ülkelerinin göçmen grupların Avrupa sınırlarını geçmelerini önlemekti. Göç diplomasisini etkileyen unsurlardan biri de emek göçüdür. Bunun da en yaygın örneklerinden biri “misafir işçi (guest worker)”lerdir. Almanya tarafından hazırlanan programa göre 1955-1973 yılları arasında Türkiye’den iş gücünün Almanya’ya gitmesi için Türkiye ile antlaşmaların yapılması da bir göç diplomasisi örneğidir.

Ayrıca 1942 tarihli “Bracero Programı” da Meksikalı erkek işçilerin kısa dönemlik ABD’ye çalışmak için gitmesini temin etmiştir. Bu da tarihte bir diplomatik anlaşma olarak görülmekte ve göç diplomasisinin örnekleri sırasında yer almaktadır. Ayrıca Mısır’ın Körfez ülkeleri ile “rapprochement (yakınlaşma)” sağlamak amacıyla bu ülkelere emek göçü vermesi de göç diplomasisi açısından değerli bir örnektir.

Göç diplomasisinin bir diğer etkeni olarak da diasporalar görülmektedir. Günümüzde devlet-diaspora ilişkileri devletlerarası diplomatik ilişkilerin gelişmesinde önemli rol oynamaktadır.

Diasporalar olarak adlandırdığımız gruplar aynı bir kökene, tarihi değerlere sahip olup başka bir ülkede yaşayan toplumları ifade etmektedir. Bu toplumların diasporik kimlik oluşturmaları için kendi ait oldukları devlete, topluma bağlılıklarının, özlem ve sevgi duygularının olması asıl şarttır. Dolayısıyla, diaspora olarak tanımlanan, başka bir devlet arazisinde yaşayan toplumlar kendi toplumlarının, devletlerinin çıkarları için gereken faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Günümüzde bunun en yaygın örneği olarak ABD’de mevcut olan diasporaların siyasi faaliyetlerini gösterebiliriz.

Whatsapp Whatsapp